na illa

Continuando co tema dos xogos populares, outro clásico do camiño é xogar “ás aghachadas”, un enredo de sobra coñecido por todos, que tamén ten as súas particularidades locais. O xogador que chega á parede sen ser visto, ten que berrar “coito” para indicarlles aos demais, e sobre todo ao que lle tocou contar, que está a salvo. O uso desta palabra, de varios significados, desconcerta aos alleos na materia. O dicionario de galego só recolle a acepción relacionada coa cópula, pero no dicionario da lingua portuguesa figura “coito” como sinónimo de “couto”, que pode significar “refuxio”. Aí está a explicación.

A degradada zona comprendida entre o Regueiro e o Portiño non semella un lugar apropiado para que aniñen paxaros, e con todo, foi o sitio elixido por unha parella de patos en liberdade para deixar a vida de nómades. Asentaron no paseo marítimo situado tras a casa de “chiquita”, e cos coidados e mimos dunha veciña, foron reproducíndose felizmente ata formar unha familia que agora anda polos 20 membros. Cada patiño ten un anel na pata que identifica a súa procedencia.

Algún día, moitos de nós acabaremos aquí, no hotel Palmeira Quixo a casualidade que o 1 novembro, Día de Defuntos, morreran tres persoas da Arousa, todas elas de avanzada idade; ao insólito da cifra en tan curto espazo de tempo, houbo que sumarlle hoxe un cuarto falecemento, tamén dunha persoa maior.

O 29 de outubro fanse cinco anos da morte de Sor Aurora, unha relixiosa que formou parte da primeira comunidade de monxas que se estableceu na illa, en 1971. Nunha vila carente dos máis elementais servizos sociais, Sor Aurora alternou as súas obrigas pastorais coa posta en marcha de proxectos de atención á poboación, desde actividades de formación para as rapazas -clases de mecanografía-, á creación dunha gardería infantil ou unha silandeira rede de apoio ás familias máis desfavorecidas. Se algo caracterizou a súa vida foi a discreción, e así morreu tamén, como un paxariño. Probablemente nunca imaxinou nin soñou homenaxes, pero velaí a está por desexo popular no atrio da igrexa, tal e como a concebiu o escultor César Lombera , o mesmo que fixo as famosas “Marías” da Alameda de Santiago.

Desta casa, faltou por mostrar a fachada recuberta de cunchas de vieira, unha solución da arquitectura popular para protexer as paredes da salitre e da humidade. Esta non é a única vivenda da illa na que se utilizou esta técnica, pero quedan poucas.

Brinquedia celebra o 9 de novembro o “Día do Peón”, para tratar de recuperar un xogo que se asocia ao patrimonio oral e ao ludismo universal. Como en cada vila que presuma de tradición, na illa os trompos teñen unha linguaxe e unhas normas de seu. O xogador carcamán distínguese polo costume de cortar o cu do trompo, largar de punta e xogar en grupo ao “ risco ”, trazando un círculo no chan . O vencedor moral sempre é o que máis “ chochas ” fai, é dicir, o que consegue impactar o seu trompo contra o do compañeiro, deixándolle a marca na madeira. Aos trompos máis grandeiros e gordos chámanlles “ vacas ”, logo están as " cebolas ", de menor tamaño que os anteriores, e os pequeneiros son as “ piorniñas ”. A corda de enrollar é o “ liñón ”, e a forza de xiro do trompo é a “ escorrendela ”. Por exemplo, se largas o trompo e non baila, pódese dicir “non me colleu escorrendela”. É certo que este xogo de rapaces xa non goza do tirón que tradicionalmente tivo nesta época do ano, pero n...

Riasón é unha praia desas que unicamente frecuentan os veciños do lugar, sen acceso asfaltado nin paseo marítimo, na que amarran unha chea de dornas e na que os mariñeiros aínda poden ter os seus galpóns para gardar os aparellos. Eugénio Outeiro , que tamén fai poesía coa fotografia, chámalle a “ cara B ” da illa. Unha xenuina cara B que ten os días contados... Non tardarán en comezar as obras da nova estrada de acceso ao porto do Chufre, que discorre por esa zona. As casotas de madeira dos mariñeiros Os caprichos do mar na terra, xa contra O Bao En Riasón amarra unha dorna que leva o seu nome