Pregones de una caracola y narraciones de un grumete é probablemente a única novela que existe inspirada abertamente nas xentes e no xeito de vida da Arousa; unha Arousa case irrecoñecible hoxe en día. Escribiuna Juan Otero Dios "Nitucho", estando en Huelva en 1966, e constitúe unha xoíña por todo o que nos conta daqueles anos.
Polas páxinas do libro desfilan personaxes e reais, desde o fareiro mallorquín que asistía a tódolos enterros, ata os "foleiros" que viñan da Pobra do Caramiñal traer fariña, ou o propio tío do autor, Manuel "Mighalla", un xubilado a quen os fillos lle tiñan que agochar a vela da dorna para que non saíse ó mar e puxese a súa vida en perigo.Un dos capítulos está dedicado a María "A Ghrañola", unha extravagante e entrañable muller, cuxo recordo permanece vivo na memoria popular colectiva. Nos seus delirios, A Ghrañola soñaba con casar cun príncipe inglés. E cando a escuadra inglesa asomaba pola ría rumbo a Vilagarcía, corría a poñer as súas mellores galas e a encherse de colares e aneis. Aínda hoxe se lle pode escoitar a algunha vella dicir "pareces María A Ghrañola" cando alguén vai moi recargado no vestir.
O autor do libro, "Nitucho", era fillo de Luis Otero Maestú , coñecido pola xente como "Juanito de Luisa" (aínda que non tivera que ver co seu verdadeiro nome; estas cousas pasan na Arousa). Nado na illa e finado en Huelva, Juanito de Luísa rexentou durante anos unha taberna no Nicho, onde ademais de exercer de taberneiro, cultivou a arte da escritura. Letrista da comparsa O Cano e poeta, pódese dicir que exerceu de cronista oficial da Arousa. Estes versos que reproducimos aquí, incluídos en Pregones de una caracola y narraciones de un grumete, dedicoullos a María a Ghrañola:
Soñando en ser reina ou princesa un día,
chegou a ser vella "María Grañola",
pois naceu a probe con esa manía,
porque quixo Dios que nacera tola
Con ser unha humilde moza costureira,
imperal quimera na cabeza arrola,
e sobrevivindo á familia enteira
chegou a toparse no mundo moi sola.
E, sendo xa vella, cuase outogenaria,
aquela flor, murchada pola desventura
topou en Cambados –vila hospitalaria-
a mansión soñada na súa loucura.
Dinde logo Reina María non é
pero mesmamente com'unha Princesa,
habita o Palacio de Santo Tomé,
que donou pr'asilo, cristiana marquesa.
