Arroaces

Arroaces no carreiro de Carreirón, o pasado domingo

Nas augas da Arousa non é difícil avistar bandadas de arroaces saltóns. Estes inquedos mamíferos, que se alimentan de peixes, gozan da simpatía das xentes do mar, e iso que moitas veces furan as redes dos mariñeiros na procura de presas fáciles.

O problema da confraría

Ameixas na lonxa da Illa

O Servizo Galego da Competencia abriu un expediente sancionador contra a Confraría de San Xulián por restrinxir a liberdade de mercado. A denuncia partiu do sindicato Agamar, tras detectar prácticas abusivas no pósito arousán. O problema é complexo.

Os mariscadores que faenan dentro das concesións administrativas insulares destinan o 9% das súas vendas na lonxa ao pósito arousán. Con estes cartos, a confraría merca a semente de ameixa e paga a vixilancia das praias para evitar o furtivismo, entre outras labores de mantemento dos areais.

Ademais dos mariñeiros “a tempo completo”, no raño tamén atopamos mariscadores “de tempada”, que aproveitan as épocas de maior prezo da ameixa para ir uns días ao raño e obter unhas gañancias extra. Mentres que os primeiros levan todo o ano pagando, os segundos achegan unha pequena porcentaxe á confraría, beneficiándose igualmente do traballo colectivo. Ante esta situación, a confraría arousá decidiu limitar o permiso de marisqueo nas súas concesións a aqueles mariñeiros que tivesen seis meses de despacho, e de non ser así, obríganos a pagar o 9% de 10.000 euros para obter autorización. Esta medida ten provocado numerosas queixas e non semella que legalmente se poida soster.

Por unha banda, a confraría da Illa é das que maiores retencións aplica de toda a ría e faille unha competencia desleal aos pósitos veciños, esixíndolles aos seus mariñeiros un mínimo de vendas na lonxa. Por outra banda, hai que ter en conta que na lonxa insular non se comercializan todas as especies. “Eu ando aos aparellos”, explica un mariñeiro arousán, “pero a lonxa da Illa non comercializa peixe e teño que ir a Cambados ou a Vilanova a vender. E logo, por riba, se quero ir ao raño non podo porque non teño unhas vendas mínimas”, quéixase. E ademais, tal e como explica o mesmo mariñeiro, “¿quen son eles para impedirme traballar se eu teño todos os papeis en regra? En ningún outro sector pasa iso”.

Caldeirada de peixe na xeiteira

Xa hai tempo que a asociación cultural Dorna pendurou no youtube este vídeo, no que se recrea a antiga costume mariñeira de facer unha caldeirada de peixe a bordo. O narrador, Uxío Allo, interpreta unha canción popular que di así:

"quen teña viño,
quen teña viño (bis)
que me traia un pouquiño,
quen non o teña,
que vaia rápido
a buscar unha botella"

E aquí abaixo, temos unha nova versión fílmica da caldeirada, a cargo de Hércules Audiovisual. O narrador do vídeo é o mesmo, pero variou o seu cantar; iso si, sen renunciar á temática de costume ;-)

"Bota viño taberneiro,
taberneiro bota viño
bota viño taberneiro
que os da Illa pra cantare
temos que beber primeiro" (bis)

Unha nova vida para o Comaira

O galeón Comaira, onte no Chufre

O Comaira é un dos barcos de batea máis antigos da Illa de Arousa. Zafouse do despezamento grazas a un grupo de mozos que vén de crear unha asociación para restauralo. Este barco, construído no Freixo en 1946, comezou a súa singradura propulsado a remos e a vela, e pasou por varios propietarios antes de pertencer á conserveira  arousá  Comaira, que lle deu o último nome. No ano 56 incorporou un motor e estivo traballando as bateas ata hai un ano. Agora agárdalle unha nova vida mais recreativa, a das embarcacións da 5ª listaxe.

O peirao de pau

No seu día, o uso do peirao de pau estivo restrinxido a dous fabricantes de conservas, en virtude dunha concesión de Costas. E logo, co decaemento da industria conserveira, tamen el apodreceu abandonado. O Concello decidiu restauralo e poñelo en valor, como parte do proxecto global de creación do museo da conserva, aínda sen concluír.

Aproveitando o vento

Os surfeiros non terán queixa desta Semana Santa ventosa. Aquí temos un vídeo de hai uns días, no Bao, lugar habitual para a práctica do windsurf.

O mellor amigo do mariñeiro

Na proa, vixiante, o can

Mentres o amo prepara os aparellos, o can decide ir a terra

Logo de dar unha volta inspeccionadora, volverá á dorna a nado

Can e amo marchan xuntos, teñen unha xornada de traballo por diante

Ademais de cans abandonados, o faro tamén nos amosa estampas máis amables relacionadas con este animal, que se xuntou ao home hai máis de 2.000 anos. Na Arousa temos cans mariñeiros, que acompañan aos seus amos nas faenas cotiás, e que afeitos a estar xuntos a bordo, xa non poden pasar un sen o outro.

Xentes do mar

Esta fermosa escultura en homenaxe ás xentes do mar, obra do artista cambadés Lucas Míguez, é a última incorporación ao patrimonio público da Arousa. Está situada a carón da fachada occidental do Concello.

O blog dos gardacostas

Os membros do Servizo de Gardacostas de Galicia tamén teñen un punto de encontro na rede, no que falan dos asuntos que lles preocupan e das novidades no gremio. É interesante ver o que pensan, agora que a Consellería de Pesca anunciou un incremento da vixilancia pesqueira e marisqueira na ría para combater o furtivismo e outro tipo de infraccións. O corpo de gardacostas estase a reforzar con máis medios (vehículos todoterreo e unha nova lancha) e pronto se convocarán prazas para cubrir persoal. Atención aos que largan as nasas fóra do horario permitido.

Peixe fresco

Un par de corbelos limpos, listos para botar á tarteira
Fanecas

Unha maragota xeitosa

Corbelos, fanecas e maragotas son algunhas das especies de peixe que podemos atopar todo o ano na praza (ou na porta da casa, se pasa a peixeira). Captúranse coas betas, os tramallos ou á liña. Denomínanse corbelos aos badexos pequenos, e o prezo do quilo anda polos dez euros. A maragota é algo máis barata ca os anteriores –custa un seis euros- ten máis espiñas, as escamas tamén son máis duras e, porén, a comida é máis branda. As fanecas andan polos cinco euros.

Pendentes do rato

Para os bateeiros máis informados xa é algo habitual seguir a evolución dos ratos que se usan no laboratorio do Intecmar para detectar a presenza de toxina diarreica no mexillón; se o rato morre “antes de tempo”, párase a actividade. Así é que non é de estrañar que entre broma e broma, haxa quen dubide das causas do falecemento do furón “¿a ver se vai ser da pinchada?”.
Retrancas á parte, o sistema de información do centro de análise é eficaz e bota man da última tecnoloxía. Os resultados dos bioensaios poden seguirse en liña, así como o estado dos polígonos de bateas, na actualidade todos abertos. E cando se pecha ou se abre un polígono afectado pola “DSP”, as agrupacións de mexilloeiros reciben notificación por SMS.

Conversa real

De dorna a dorna, no medio do mar:

-E vós de onde sodes?
-Da Arousa
-Ah, carcamáns, xa se vos ve na cara, que tedes a cor do camarón
-E “lo”, de onde sodes vós?
-Nós somos caliveras
-De Vilanova, xa se vos nota, que tedes a cor das cebolas

(para que logo digan que os da Arousa e os de Vilanova non se levan)

Riasón

Riasón é unha praia desas que unicamente frecuentan os veciños do lugar, sen acceso asfaltado nin paseo marítimo, na que amarran unha chea de dornas e na que os mariñeiros aínda poden ter os seus galpóns para gardar os aparellos. Eugénio Outeiro, que tamén fai poesía coa fotografia, chámalle a “cara B” da illa. Unha xenuina cara B que ten os días contados...

Non tardarán en comezar as obras da nova estrada de acceso ao porto do Chufre, que discorre por esa zona.

As casotas de madeira dos mariñeiros

Os caprichos do mar na terra, xa contra O Bao

En Riasón amarra unha dorna que leva o seu nome

Para cando dimisións en Opmega?

Descarga de mexillón no peirao do Chufre

A creba da depuradora Megalmar –cunha débeda superior a 600.000 euros en catro anos de actividade- é o colofón a unha nefasta xestión de Opmega, a maior organización de produtores de mexillón de Galicia. A xunta directiva, enfrontada internamente por obxectivos alleos aos intereses do sector, foi incapaz de facer fronte a unha maior complexidade do mercado (competencia estranxeira, caída do prezo do mexillón, descenso das vendas...), perdendo no camiño os cartos e a confianza dos bateeiros. Megalmar é unha sociedade limitada unipersonal, cuxo único socio é Opmega, así que agora tócalles aos productores asociados sanear as contas. A ver cando deciden tamén sanear os seus dirixentes.

Nasas ao mar

Na illa hai unha importante comunidade de naseiros dedicada á captura da nécora, do polbo e do camarón, segundo o ciclo do ano. Onte luns abriu a veda anual da nécora, que se estende dos meses de xaneiro a xullo, e tamén a do polbo, aínda que este último escasea. A cada mariñeiro correspóndelle aproximadamente 75 nasas, que largan á noite e recollen pola mañá cedo. Logo toca ir vender á lonxa.

Nasas no peirao do campo, durante o inverno

Unha boa caldeirada

A revolución das sequeiras

Camaxe despois dunha xornada de seca

 

[Helena Domínguez] A investigadora norteamericana Sarah Keene Meltzoff realizou un traballo de campo na Arousa entre 1985-1986 e 1989-1991 para estudar como as mariscadoras se organizaban e constituían un cabildo. O cabildo é a entidade encargada de organizar as vedas do marisqueo (determina cando e onde se pode ir á seca), a vixilancia das praias (normalmente nos veráns porque son moitos os turistas que caen na tentación de espurruñar na area e levar o que non é seu) e os traballos de limpeza (se os areais se enchen de esterco, as ameixas afogan e morren). Ata daquela só había un cabildo para os homes. Que careceran de poder “político” non significa que as mulleres estivesen á marxe das actividades marisqueiras; de feito, ir á seca é un traballo tradicionalmente de mulleres. Tal e como explica a investigadora no seu interesante estudio, o éxito da organización do cabildo das mulleres foi propiciado por dous factores: elas controlaban os medios de produción, xa que para ir á seca só se require un balde e unha legoña, en vez de custosos aparellos; e segundo, as mulleres manexaban desde sempre os cartos das súas propias actividades produtivas, e case sempre tamén os do resto da familia (máis dun home ten vendido “en segredo” os relojitos na lonxa para non ter que dar parte na casa).