¿Cal é o Con das Camas, o que está en seco ou o de máis atrás?Hai un ano iniciábamos o Proxecto Talasonimia para tratar de inventariar e recuperar os nomes dos cons, das praias, dos caladoiros e de todos os accidentes marítimos da Illa de Arousa. Logo viría o Dicionario de Ausencias, para recuperar as palabras patrimoniais. O espazo recibiu tal cantidade de propostas, que derivou na creación de outro diferente, dedicado á Fraseoloxía carcamana, é dicir, a todas aquelas expresións coloquiais que, se un non mantén relación coa Arousa, non entende. Finalmente, a proposta dos lectores, creouse o espazo de Alcumes, para recoller os apodos de tradición familiar. Con motivo do aniversario, animámosvos a darlle un novo impulso ao Proxecto Talasonimia, que conta na actualidade con 77 entradas e 32 comentarios. A última incorporación foi o “Con das camas”. Xa dirán os expertos cal deles é, dos dous que aparecen na foto.
Cando eu era nena xogaba moito ahi, e creo recordar que o con das camas e o que queda en seco. Teño entendido que recibe o seu nome dos ocos que quedan na parte superior do con, pero non o podo asegurar...
ResponderEliminararousana ten moita rason, o con das camas e o q queda en seko, eso era o qu desian os vellos cando de rapasiños nos bañabamos ali.
ResponderEliminardefinitivamente o con das camas e o que queda en seco, o vran pasado estuven bañandome eu nel, cando esta toda chea esta moi ben para chumparse.
ResponderEliminarComo di Arousana é o que está en seco e os ocos da parte super4ior son os que lle dan o nome. Os ocos son pías nas que se acumula a auga, o que facilita a meteorización do granito, especialmente o seu compoñente máis débil que é o feldespato, e os ocos van medrando lentamente co paso do tempo.
ResponderEliminarEu non te vou a correxir pero creo que o compoñente máis débil do granito é a mica, que ao meteorizar da lugar aos distintos tipos de arxilas. Da descomposición do feldespato non sei si ten lugar o caolín, que ven sendo outro tipo de arxila, como a que se utiliza para a cerámica de sargadelos.
ResponderEliminarMoi boa a corrección; pero depende do tipo de mica. A resistencia dos minerais á meteorización ven dada pola serie de Goldich que coincide coa de Bowen que indica a orde de cristalización. A mica negra que se atopa nos granitos das partes baixas das marxes da Ría é menos resistente que o feldespato; pero este mineral é moito máis abundante, motivo polo cal a súa meteorización é a máis determinante na formación do xabre (mestura de cuarzo (seixo) non meteorizado e arxilas. A mica branca é máis resistente que o feldespato. Tanto as micas como o feldespato transfórmanse en arxilas, sendo o caolín un tipo de arxila máis pura que se orixina por unha meteorización prolongada no tempo.
ResponderEliminar¡Vexo que hai xente que controla! Noraboa.
Enfiando co tema da meteorización, a min sempre me chamou a atención (porque creo que non se ve moito nun medio mariño, senon corríxeme) que na Praia da Sapeira, baixo o sustrato areoso, houbera unha capa de arxilas nas que se poden observar vetas de cuarzo, algunhas de máis de un metro de longo e que manteñen (ou mantiñan ata non fai moito) unha dirección perpendicular ó plano da terra (por ser un pouco descriptivo)
ResponderEliminarCreo recordar que unha das causas da meteorización intensa do granito é de carácter climático. O feito de estar sometido a altas temperaturas e a un lavado constante (por alta pluviosidade) como nos climas tropicais ou na Galicia do terciario da lugar a unha forte erosión; de ahí unha parte importante da formación da Ría.
Dadas estas circunstancias, non acabo de entender moi ben o por qué da existencia deste "manto" arxiloso que en certo modo sí me recorda a algo semellante ó xabre só que sometido ao comportamento propio dun medio coma o mariño.
Non sei se te refires aos seixos redondeados coma os que abundan na praia do Bao. Eses son cantos rodados arrastrados polos ríos durante os períodos interglaciares cando a Ría era un val fluvial porque o nivel di mar estaba moitos metros por debaixo do actual. Estes seixos atópanse por todo o litoral arousán e tamén no fondo mariño (nuns sitios máis abundantes que noutros) podendo acadar varios metros de espesor.
ResponderEliminarXeralmente forman dúas capas e curiosamente tamén se atopaban na escavación dos suamentos (¿palabra carcamán?) da casa do Concello.
Claro está que se temos en conta que o Tombo do Campo era un tombo (tómbolo en castelán), xa parece máis lóxico comprender que ahí se acumularan seixos arrastrados polas ondas e as mareas.
ResponderEliminarPois é unha lástima non poder subir fotos porque unha imaxe vale máis que mil palabras. O certo é que me refería a un pequeno sector da praia da Sapeira, entre a de Miguéns e a de "Janxoia" (non sei si se escribe así), que con mareas altas e vento do sur arrastraba a area acumulándose contra a casa de Armando (Larú) deixando aflorar estas arxilas que mencionaba e nas que se apreciaban as vetas de cuarzo incrustadas. Penso que non é máis que producto da meteorización in situ de restos do antigo granito descomposto (xabre) so que sometido á influencia mariña: o mar empapa as partes máis finas formando a arxila, compactada cos restos de cuarzo e penso que de feldespato. O espesor podía ser de uns 20 cm., recordo de espetarme alí ata os tobillos.
ResponderEliminarEn canto ós cantos rodados do tombo do Campo, a última vez que os vin foi cando o Pastelero fixo alí o edificio e abreu unha cova para a cimentación. O que non teño moi claro, e aquí sí que discrepo, é que os seixos do Vao teñan orixen fluvial, de ser así serían máis redondeados, tipo pelouro. Nos arredores de Santiago, no Tambre, recordo visitar terrazas fluviais ocupadas por piñeirais e a unha distancia duns 200 ou 300 metros do cauce do río, co chan salpicado de seixos, perfectamente redondeados. Tamén cerca de Padrón, á beira da estrada* a Santiago (e imaxínate donde queda o río), aquí con cantos rodados do tamaño dunha pelota de futbol. Bueno, perdoa tanta divagación pero é que me resulta un tema apaixoante o de especular sobre as condicións paleopaisaxísticas e ambientais do entorno.
Saudos.
*Hoxe non son visibles ao estar tapados. Mesmo na autovía do Salnés me ten parecido ver, cando estaban en obras, terrazas fluviais.
Certamente a xeo´morfoloxía é apaixoante porque permite interpretar a evolución da paisaxe.
ResponderEliminarRespecto da Sapeira descoñezo esa formación da que me falas. Acercareime por alí a ver se a atopo.
En relación aos seixos que cubren os terreos da Arousa quero aclarar que non se trata de terrazas fluviais senón de cantos rodados fluviais que foron redistribuidos polas mareas durante a última transgresión mariña, a transgresión Flandriense. A acción da erosión mariña remodelounos dándolle un aspecto máis aplanado.
Certamente esto non está moi claro; pero segundo as consultas bibliográficas que fixen sobre o tema, os autores de varios estudios sobre a ría danlle unha orixe fluvial xa que na Ría non hai rochas con cristais de3 cuarzo tan grandes. Ademáis as frechas litorais coma a do Vao fórmanse na desembocadura dos ríos. En algún momento da historia xeolóxica da Ría o mar chega ata o Vao quedando o resto da Ría en seco e cuns ríos bastante máis caudalosos que na actualidade. ¿Que río foi o que trouxo eses xeixos? Non o sei con certeza, pero non creo que fora o regato de Currás porque os seixos tamén se atopan nas zonas sumerxidas da Ría e concretamente nas proximidades do Areoso e Xidoiros. Polo tanto debeu de ser o Ulla. O que non me explico é que tivera unha dobre desembocadura porque, como é recoñecido, o seu cauce seguía a zona do canal ata desembocar entre Sálvora e Aguiño. Aquí temos un misterio por descubrir; pero do que non queda deúbida é de que a frecha litoral do Vao está en fase de regresión e non de formación. Non hai máis que ver a dirección do transporte dos xeixos que vai na dirección da diminución do seu tamaño, é dicir, desde a frecha do Vao cara á Arousa.
Teño oido o da dobre desembocadura ainda que eu son máis partidario da posibilidade da unión Umia-Ulla perto da desembocadura bordeando o Grove.
ResponderEliminarNon acabo de "visualizar" a posibilidade que prantexas de que, tal é como dis, o mar chegara ata o Vao quedando o resto da ría en seco, posto que, salvo que especifiques un pouco máis non me parece verosímil esta posibilidade xa que toda a zona mariña da Travesa, Vao, Bohído, Galiñeiro, desembocadura do Umida... estaba obviamente máis elevada e si aquí chegaba o mar antes tiña que meterse no interior do primixenio val do Umia, á postre Ría de Arousa. Penso que estas zonas que menciono formaban unha vaguada (hoxe teñen moito menos fondo que o Canal, ainda que, como no caso da desembocadura do Umia, foi amplamente colmatada de sedimentos polo río) á que chegou o mar un pouco máis tarde que ó resto da ría. Creo que temos que pensar que, durante as últimas glaciacións, como dis, a liña de costa quedaba en torno a Sálvora pero varias ducias de metros baixo o nivel actual do mar.
Ao que me refiro cando digo que quedaba en seco é a que o río que formou a frecha do Bao desembocaba nese lugar e o mar cubría tódalas cotas a ese nivel. Está claro que o mar non pasou de estar 120 metros por debaixo do nivel actual (fai uns 20.000 anos) ata o estado actual da noite para a mañá: ascendería lentamente a unha velocidade duns 5 centímetros cada 10 anos e estabilizouse fai pouco máis de 2000 anos: aproximadamente cando se calcula que naceu Xesucristo.
ResponderEliminarNos últimos 50 anos volveu a ascender uns 10 cm, a unha velocidade media duns 2 mm anuais, quizáis debido ao cambio climático.
Cando digo que o Umia desembocaba en Sálvora refírome a fai 20.000 anos cando o nivel do mar non estaba varias ducias de metros por debaixo senón de 120 a 150 m por debaixo do nivel actual. O Canal (polo que entran os barcos ao porto de Vilagarcía) foi o curso do Ulla naquel tempo e o seu fondo está a máis de 60 m de profundidade en algúns puntos.
Eu penso que o Umia nunca se xuntou co Ulla, salvo que o Ulla tivera dúas desembocaduras (que se bifurcara e a Illa de Arousa fora naquel tempo unha illa fluvial.
¡Vamos! Unha historia xeolóxica apaixoante.
Este comentario foi eliminado polo autor.
ResponderEliminarNo parágrafo que comeza "Cando o Umia desembocaba en Sálvora" hai que cambiar Umia por Ulla. O Umia desembocaba ao comezo da praia da Lanzada polo leste e tamén formou alí unha frecha litoral que dou orixe ao tómbolo que uneu a illa do Grove ao continente. As frechas litorais, como xa dixen anteriormente, fórmanse nas desembocaduras dos ríos.
ResponderEliminarPerdoade que me meta, pero gustaríame que me aclarásedes unha cousa. Hei de recoñecer que non consigo seguir algunhas explicacións ou reflexións que facedes, pero que sigo con atención e admiración. No comentario do día 17/03 das 18:38 Juan di que non queda dúbida de que a frecha litoral do Vao está en regresión e non en formación, sen embargo, na páxina 17 do Historia de A Illa de Arousa de Dopico e Vila, poñen na túa boca que a frecha do Bao é un istmo en formación (tamén o poñen con b, pero esa é outra cuestión). Onde está a errata, si é que a hai, porque ao mellor son cousas diferentes e eu non son quen de distinguir. Agradecería que se aclarase. Grazas.
ResponderEliminarCaros:
ResponderEliminarParabéns pelas vossas dissertações sobre geologia, geomorfologia e demais. Em verdade que resulta apaixonante ler-vos ainda que reconheço que a minha absoluta ignorância sobre o tema faz que não sempre consiga seguir-vos. Mas o que decides e outras coisas que tenho lido neste blogue leva-me a pensar na necessidade que um concelho novo como o nosso tem de construir a sua historia natural, artística, social... Há já um bom material publicado sobre a Arousa e acho que por primeira vez na história podemos contar com uma comunidade científica autóctone multi-disciplinar preocupada por debater sobre os temas de interesse locais. É pena que estas gerações que agora se encontram, como a tua Juan, da que nunca esqueceremos a Barborecha, e a geração pós-ponte, com artistas, jornalistas, historiadores, etc. não se visualizem mais e estejam mais presentes na vida cultural da Arousa. Eu proponho, quiçá com certa inocência, a possibilidade de fazer um Anuário Arousão que resgate os trabalhos realizados pela comunidade científica, os publicados até agora e os que se possam encarregar ad hoc. Seriam trabalhos sobre arqueologia, antropologia cultural, geologia, botânica, música... Proponho um comité científico no que estejam representados as figuras cimeiras da vida cultural arousão, como Juan, Sito Vázquez, Xoan Dopico, Ugio Outeiro, Marcos Nine, Manolo Bua, o gestor ou gestora deste blogue, etc. Para o financiamento haveria que pensar no concelho, mas publicar um anuário destas características costa menos da metade que uma orquestra das verbenas no mês de agosto. Assim que pensai-o.
Totalmente de acordo. Só unha precisión sobre o financiamento. Si lle hai que pedir os cartos para a publicación aos mesmos que pagan as festas entón haillos que pedir á Confraría...
ResponderEliminarDesculpa Na Arousa. Não pretendia dizer que o concelho pagara as orquestras, que já sei que não, senão que o preço dum anuário é bem barato se pensamos em que gastamos muitas vezes os cartos. Um abraço.
ResponderEliminarCerto que son miñas as afirmacións de que O Vao estaba medrando, pois así o pensaba porque era unha crenza xeral e non me parei a poñelo en dúbida ata que tiven que facer un traballo sobre o tema e as cousas non me cadraban.
ResponderEliminarO máis evidente era que os seixos desprázanse no sentido que vai dos máis grandes aos máis pequenos; pero existen outras evidencias xeolóxicas. Tamén as referencias de que antano pasaban polo Vao os carros de vacas e recordo que cando era neno a motora que nos levaba de excursión á Illa da Toxa tivo que esperar a que subira a marea para cruzar o Vao.
Sobre o que di José Luís estou totalmente de acordo en que hay que recuperar e fomentar a cultura, a historia e o patrimonio da Arousa. Tódolos pobos están tratando de recuperar a súa propia "memoria histórica" e cultural. Tamén me alegra ver que as novas xeracións están a enriquecer o noso acervo cultural.
Penso que hai que actuar para que todo eso non se perda.
Gran parte da información que teño sobre A Arousa xa foi recollida nos informes cos que gañamos o premio "Voz Natura" no ano 1998. Ese traballo foille entregado (se non recordo mal) ao Concello; pero estou case seguro que foi abandoado nun queixón e perdeuse.
Era demasiada información para publicala nunha editorial, habería que resumir eses 7 tomos e darlle outro enfoque menos localista para que as editoriais se interesaran no tema.
Precisamente, un compañeiro biólogo pideulle á Voz de Galicia eses informes, mandáronllos por correo e polo visto tamén se perderon.
Dos volumes que había na biblioteca do noso Instituto tamén se perderon algúns. Menos mal que eu aínda conservo os meus (que tamén mos pideu un compañeiro pero por sorte non llos deixei).
Juan, se non atopas quen che edite eses informes, ocórreseme que quizais os poderías publicar ti mesmo en formato dixital (en pdf, por exemplo) e divulgalos na túa web. Nese caso, eu propoñeríache combinar dous tipos de licencia: un copyright, para que ninguén se lucre co teu traballo. E un copyleft, que permita a reprodución e a difusión da obra con fins non comerciais.
ResponderEliminarGrazas Juan.
ResponderEliminarGracias nailla polo consello. Xa pensei nesa posibilidade; pero tamén se poden publicar en formato libro real e libro electrónico. Hai varias editoriais en Internet que publican ata os apuntes de clase. O que fai falla é tempo para preparar e revisar os libros para que salgan un pouco bonitos. Rexistralos no rexistro da propiedade faise en Pontevedra e non sae caro: uns 12 euros.
ResponderEliminarPor se alguén quere publicar algo (libros, discos, revistas, fotos, CDs, ...) ahí van uns cuantos enlaces. Sae gratis e imprímese baixo pedido:
http://www.bubok.com/
http://www.lulu.com/
http://www.bohodon.net/
http://www.unibook.com/
http://www.innovalibros.com/
http://www.editorial.monsalvez.com/